وی این سیاست‌ها را نتیجه نسخه‌های تحمیلی نهادهای مالی بین‌المللی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول دانست که با حمایت یک ائتلاف پنهان اما قدرتمند از ذی‌نفعان داخلی، مانع از اصلاحات اقتصادی شده و به افزایش نابرابری و فقر در کشور منجر شده است.

ریشه‌های سیاست‌های نئولیبرالی در ایران

دکتر راغفر با اشاره به تاریخچه جهانی سیاست‌های نئولیبرال، به بحران بدهی جهانی در سال ۱۹۸۲ (۱۳۶۱ شمسی) اشاره کرد که ایران را پس از برزیل به دومین کشور بدهکار جهان تبدیل کرد. او توضیح داد: «نهادهای مالی بین‌المللی، به‌جای پذیرش شکست‌های خود، سیاست‌های تعدیل ساختاری را طراحی و به کشورهای در حال توسعه تحمیل کردند. این سیاست‌ها با هدف انتقال منابع از کشورهای جهان سوم به مراکز قدرت جهانی شکل گرفتند.»

راغفر افزود که بانک جهانی در سال ۱۹۹۳ در گزارشی به ناکارآمدی این سیاست‌ها اعتراف کرد و نیاز به ایجاد تورهای ایمنی اجتماعی برای اقشار آسیب‌پذیر را مطرح نمود، اما این سیاست‌ها همچنان بدون تغییر اساسی ادامه یافتند.

نفوذ نهادهای بین‌المللی در سیاست‌گذاری ایران

این اقتصاددان با اشاره به حضور مستقیم کارشناسان بانک جهانی در ایران طی سال‌های ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰، اظهار داشت: «تیمی از بانک جهانی حتی قیمت برق در ایران را هدف‌گذاری کرد و پیشنهاد افزایش قیمت هر کیلووات ساعت از ۵ ریال به ۵۰ ریال را مطرح نمود. این افزایش ناگهانی قیمت‌ها با هدف ایجاد نارضایتی عمومی طراحی شده بود.» او در ادامه به نکته‌ای قابل تأمل اشاره کرد: «رئیس این تیم بعدها به مقام وزارت اقتصاد رژیم صهیونیستی رسید، که نشان‌دهنده ابعاد سیاسی و راهبردی این برنامه‌ها است.»

ائتلاف پنهان ذی‌نفعان؛ مانعی در برابر تغییر

یکی از بخش‌های کلیدی سخنان راغفر، اشاره به وجود یک «ائتلاف پنهان» از ذی‌نفعان در ساختار حکمرانی ایران بود که مانع اصلی اصلاح سیاست‌های اقتصادی به شمار می‌روند. وی توضیح داد: «این ائتلاف، که به‌صورت غیررسمی از بخش‌هایی از دولت، مجلس، قوه قضائیه و برخی نهادهای عالی‌رتبه تشکیل شده، منافعی را برای اعضای خود تضمین می‌کند. این گروه‌ها سبک زندگی اشرافی را ترویج می‌دهند که برای اکثریت جامعه غیرقابل دسترس است، در حالی که مردم عادی از منابع عمومی و فرصت‌های برابر محروم‌اند.»

محاصره دولت‌ها توسط شبکه‌های ذی‌نفع

راغفر با اشاره به تجربه دولت‌های مختلف در ایران، از جمله دولت کنونی، اظهار داشت که این ائتلاف قدرتمند حتی دولت‌های جدید را نیز تحت فشار قرار می‌دهد. او به نقل از دیداری با رئیس‌جمهور پزشکیان گفت: «وقتی از ایشان پرسیده شد آیا وضعیت مردم بهتر شده یا بدتر، ایشان با صداقت پاسخ دادند که بدتر شده است. اما وقتی پرسیده شد آیا رئیس‌جمهور قبلی قصد بدتر کردن اوضاع را داشت، ایشان با قاطعیت این موضوع را رد کردند.»

وی افزود: «این نشان می‌دهد که مشکل، نیت دولت‌ها نیست، بلکه شبکه‌ای از ذی‌نفعان است که با شعار "راه دیگری وجود ندارد"، مسیر سیاست‌گذاری را به سمت منافع خود هدایت می‌کنند.»

نقش رسانه‌ها و آموزش عالی در تثبیت وضعیت موجود

در بخش پایانی گفت‌وگو، راغفر به نقش رسانه‌ها و نظام آموزش عالی در تداوم این وضعیت پرداخت. او اظهار داشت: «رسانه‌ها تحت کنترل این ائتلاف، واقعیت‌ها را وارونه جلوه می‌دهند و تاریخ را تحریف‌شده روایت می‌کنند. نظام آموزش عالی نیز همچنان تحت سلطه نظریه‌های نئوکلاسیک اقتصادی است که سیاست‌های شکست‌خورده آزادسازی را تئوریزه می‌کنند. نتیجه این روند، تربیت دانش‌آموختگانی است که به مفاهیمی تکیه دارند که در عمل ناکارآمد یا حتی علیه منافع ملی هستند.»

ضرورت بازنگری در سیاست‌های اقتصادی

این استاد دانشگاه در پایان تأکید کرد که برای برون‌رفت از بحران‌های اقتصادی کنونی، نیاز به بازنگری اساسی در سیاست‌گذاری‌ها و مقابله با نفوذ این ائتلاف‌های ذی‌نفع است. او خواستار تقویت گفتمان‌های انتقادی در محافل دانشگاهی و رسانه‌ای شد تا بتوان با شفافیت بیشتر، مسیر اصلاحات اقتصادی را هموار کرد.منبع: تسنیم