به گزارش داد به نقل از شرق، سامانه رجیستری که برای جلوگیری از قاچاق گوشی‌های موبایل طراحی شده بود، به دلیل نقص جدی در یک سال گذشته، امکان ورود گوشی‌های گران‌قیمت سامسونگ و آیفون را تحت عنوان مدل‌های ارزان‌قیمت فراهم کرده و سودهای میلیاردی برای متخلفان به همراه داشته است.

نقص سامانه رجیستری و سوءاستفاده گسترده
سامانه رجیستری، که هدفش جلوگیری از قاچاق گوشی‌های موبایل بود، به دلیل وجود یک باگ سیستمی، در یک سال گذشته امکان ثبت گوشی‌های پرچم‌دار سامسونگ و آیفون به‌عنوان مدل‌های ارزان‌قیمت را فراهم کرده است. منابع صنفی و اعضای انجمن واردکنندگان موبایل معتقدند که اگر ضرر مالی دولت از کاهش درآمد گمرکی نبود، این تخلف رسانه‌ای نمی‌شد. آنها هشدار می‌دهند که افشای این موضوع ممکن است به جای برخورد با متخلفان اصلی، کسب‌وکارهای کوچک را محدود کرده و بازار را به نفع شرکت‌های بزرگ تغییر دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد حداقل ۳۰ شرکت در این تخلف دخیل بوده‌اند که ۱۳ شرکت نقش اصلی را داشته‌اند. این شرکت‌ها اغلب ساختار غیرشفافی دارند و دو مدیر ثابت در اکثر آنها دیده می‌شود. سودهای حاصل از این تخلفات گاهی به سرمایه‌گذاری در املاک تبدیل شده است.

تاریخچه طرح رجیستری و مشکلات آن
طرح رجیستری در دهه ۹۰ و در دولت دوم حسن روحانی اجرا شد، اما پیش‌تر در سال ۱۳۸۵ به دلیل جعل کدهای IMEI و فروش گوشی‌های قاچاق، ناموفق بود و متوقف شد. در سال ۱۳۹۶، پایش شبکه اپراتورها با تمرکز بر گوشی‌های آیفون آغاز شد. محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر وقت ارتباطات، از این طرح دفاع کرد و مدعی شد تا سال ۱۴۰۰ قاچاق گوشی به صفر رسید. اما در ۲۳ شهریور ۱۴۰۴، مهدی اسدی، رئیس انجمن واردکنندگان موبایل، از غیرفعال شدن ۱۲ هزار دستگاه به دلیل ثبت گوشی‌های لوکس به‌عنوان مدل‌های ارزان خبر داد. او نبود هماهنگی بین سامانه‌ها و نقص فنی سامانه همتا را عامل این مشکل دانست.

چگونگی دور زدن سامانه رجیستری
منابع صنفی می‌گویند تخلفات حول کد IMEI انجام شده است. این کد ۱۶رقمی شامل بخش‌هایی مانند TAC مشخص‌کننده برند و مدل، SNR (شماره سریال منحصربه‌فرد) و CD (رقم کنترلی) است. به دلیل تحریم‌ها، دسترسی به داده‌های GSMA محدود شده و تأخیر در به‌روزرسانی اطلاعات سامانه همتا، امکان دست‌کاری مدل‌ها را فراهم کرده است. برخی واردکنندگان با ثبت ترکیبی گوشی‌های ارزان و گران‌قیمت در گمرک و سوءاستفاده از ضعف هماهنگی داده‌ها، این تخلف را انجام داده‌اند. بررسی نقش احتمالی کارکنان گمرک در این تخلفات نیازمند تحقیقات قضایی است.

شرکت‌های متخلف و ساختار غیرشفاف
تاکنون ۱۱ شرکت به‌صورت رسمی شناسایی شده‌اند، اما منابع بازار از دخالت ۳۰ شرکت خبر می‌دهند که ۱۳ شرکت اصلی‌ترین نقش را داشته‌اند. این شرکت‌ها اغلب تازه‌تأسیس، با ساختار غیرشفاف و مدیریت مشابه هستند. سودهای کلان حاصل از این تخلفات بعضاً به خرید املاک اختصاص یافته است. اکثر این شرکت‌ها عضو انجمن یا اتحادیه‌های صنفی نیستند و تنها یک شرکت اخیراً به انجمن واردکنندگان موبایل پیوسته است.