معرفی سازمان
سازمان مردم‌نهاد «دیده‌بان شفافیت و عدالت» یکی از نهادهای مدنی فعال در حوزه مبارزه با فساد، مطالبه‌گری اجتماعی و تحقق عدالت در ایران است. این سازمان در شهریور ۱۳۹۴ به ابتکار دکتر احمد توکلی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، تأسیس شد و از همان ابتدا مأموریت خود را بر شفاف‌سازی عملکرد نهادهای حکومتی و مقابله با سوءاستفاده از قدرت متمرکز کرد.
🎯 اهداف و مأموریت‌ها
دیده‌بان شفافیت و عدالت با هدف «شفاف‌سازی هر نوع سوءاستفاده از اختیارات و قوانین برای کسب منافع شخصی و گروهی» شکل گرفت. این سازمان تلاش می‌کند با بهره‌گیری از گزارش‌های مردمی، فساد را در نهادهای دولتی و عمومی افشا کرده و از طریق پیگیری‌های حقوقی، رسانه‌ای و اجتماعی، عدالت را در جامعه نهادینه کند.
مهم‌ترین اهداف این سازمان عبارت‌اند از:
- مبارزه با فساد سازمان‌یافته و سیستمی
- مطالبه‌گری در حوزه عدالت اجتماعی و اقتصادی
- اصلاح قوانین و آیین‌نامه‌های ناکارآمد
- حمایت از حقوق شهروندی و مقابله با تبعیض
- ارتقاء شفافیت در نهادهای دولتی و عمومی
🏗️ساختار و نحوه فعالیت
این سازمان در تهران مستقر است اما دفاتری در استان‌های مختلف کشور نیز دارد. دیده‌بان از طریق وب‌سایت رسمی خود، گزارش‌های مردمی درباره فساد را دریافت کرده و در مواردی که حداقل یک طرف آن نهاد یا مقام حکومتی باشد، ورود می‌کند.
فعالیت‌های این سازمان شامل موارد زیر است:
- دریافت و بررسی گزارش‌های مردمی
- تشکیل پرونده‌های حقوقی علیه مقامات و نهادهای متخلف
- انتشار گزارش‌های تحلیلی و افشاگرانه
- برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی
- همکاری با رسانه‌ها برای اطلاع‌رسانی عمومی
👥 اعضای مؤسس
اعضای مؤسس این سازمان از چهره‌های شناخته‌شده سیاسی و اجتماعی هستند که سابقه فعالیت در مجلس شورای اسلامی، دولت و نهادهای تصمیم‌گیر کشور را دارند. از جمله این افراد می‌توان به محمد دهقان، الیاس نادران، احمد امیرآبادی فراهانی و محمدحسین حسین‌زاده بحرینی اشاره کرد.
📁پرونده‌های شاخص و اقدامات مهم
دیده‌بان شفافیت و عدالت در طول فعالیت خود، پرونده‌های مهمی را پیگیری کرده که برخی از آن‌ها تأثیرات قابل‌توجهی در اصلاح سیاست‌ها و افشای فساد داشته‌اند. از جمله این اقدامات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شکایت از معاون رئیس‌جمهور وقت به دلیل عدم اجرای قانون انتشار حقوق مقامات
- شکایت از رئیس سازمان خصوصی‌سازی به دلیل تخلفات در واگذاری‌ها
- افشای فساد در پروژه‌های وزارت نفت و همکاری با شرکت توتال
- پیگیری تخلفات مؤسسات مالی و اعتباری و بانک مرکزی
- مقابله با رانت آموزشی در انتقال فرزندان هیئت علمی به رشته‌های برتر
- افشای تخلفات در صندوق مصرف تعاونی فرهنگیان
- پیشنهاد شفاف‌سازی حقوق مدیران شهرداری مشهد در سامانه «فاش»
⚖️رویکرد سیاسی سازمان
این سازمان یک سازمان فراجناحی است و در عمل تلاش کرده از جناح‌بندی‌های سیاسی فاصله بگیرد و صرفاً بر اساس اصول عدالت‌خواهی و شفافیت عمل کند.
ارتباط با رسانه‌ها و جامعه
از نقاط قوت این سازمان، ارتباط مؤثر با رسانه‌ها و افکار عمومی است. سایت خبری تحلیلی «الف» که توسط احمد توکلی اداره می‌شد و سایت «داد»، نقش بازوهای رسانه‌ای دیده‌بان را ایفا کرده و بسیاری از گزارش‌ها و افشاگری‌های این سازمان از طریق آن منتشر شده‌اند.
دیده‌بان همچنین تلاش کرده با جلب اعتماد عمومی، مردم را در فرآیند مبارزه با فساد مشارکت دهد. بسیاری از پرونده‌ها با گزارش‌های مردمی آغاز شده و با پیگیری‌های سازمان به نتیجه رسیده‌اند.
🌟تأثیرات و دستاوردها
در طول سال‌های فعالیت، دیده‌بان شفافیت و عدالت توانسته نقش مؤثری در افشای فساد، اصلاح برخی سیاست‌ها و جلب توجه افکار عمومی به مسائل عدالت‌خواهانه ایفا کند. از جمله دستاوردهای مهم آن می‌توان به حذف امتیازات ناعادلانه در آموزش عالی، شفاف‌سازی حقوق مدیران، و مقابله با زمین‌خواری و رانت‌های اقتصادی اشاره کرد.
🤝دعوت به همکاری
این سازمان از شهروندان، فعالان مدنی، حقوقدانان و خبرنگاران دعوت می‌کند تا در مسیر مبارزه با فساد و تحقق عدالت، با آن همکاری کنند. امکان عضویت داوطلبانه، ارسال گزارش، و مشارکت در نشست‌ها و همایش‌ها از جمله راه‌های تعامل با این سازمان است.
. . ...