قسمت اول: رشوه و باج
طی سالیان گذشته همواره فساد فزاینده به عنوان یکی از بزرگترین بحران‌های کشور عنوان شده است. هرچند با تاسف فراوان، وجود آن تا سال‌ها انکار شد و همین انکار، فرصت رشد بیشتری به فساد داد.
مراجعان به گمرک، شهرداری، قوه قضاییه، ادارات امور مالیاتی، سازمان برنامه و بودجه، بانک‌ها، پیمانکارانی که با دولت کار می‌کنند، قطعه سازانی که با خودروسازها کار می‌کنند و بسیاری موارد دیگر، همه روزه با اژدهای هفت سر فساد دست به گریبان هستند و برای هر کاری تشویق به پرداخت رشوه یا محکوم به پرداخت باج می‌شوند.
لغت شناسی: من لغت رشوه را برای جایی به کار می‌برم که پرداخت کننده رشوه، برای پیش‌برد کاری غیر قانونی یا تخصیص منفعتی غیر موجه، مبلغی پرداخت می‌کند تا رشوه گیرنده، چشمانش را روی هم بگذارد و «غیر» قانونی را ندیده بگیرد یا منافع غیر مشروع را در اختیار رشوه دهنده قرار دهد. لغت باج را هم برای جایی به کار می‌برم که برای انجام کاری قانونی و دریافت حق مسلم، باج گیرنده اعلام می‌کند که درصورت عدم پرداخت باج، جلوی انجام کار و احقاق حق را خواهد گرفت.
بسیاری از افراد خوش فکر و توانمند با خستگی از جنگ با اژدهای فساد، به کناری رفته‌اند یا کشور را ترک کرده‌اند تا از فعالیت‌هایی که آنها را با این اژدها روبرو می‌کند دور باشند. بعضی‌ها هم در مواجهه با این اژدها، اسیر جادوی او شده‌اند و خودشان به خیل سپاهیان اژدهای فساد پیوسته‌اند.
سوال اصلی و کلید حل مساله:
– اژدهای فساد چگونه تنفس می‌کند و از چه چیزی تغذیه می‌کند؟
پاسخ: فساد از نوع رشوه و باج، از پولی که پرداخت‌کنندگان رشوه و باج می‌پردازند، تغذیه می‌کند و در فضایی می‌تواند تنفس کند که:
۱- شرایط تصمیم‌گیری وجود دارد.
۲- قدرت تصمیم‌گیری به فرد یا گروهی داده شده.
۳- قوانین و آیین‌نامه‌ها متعارض و مبهم هستند و شفافیت وجود ندارد.
۴- فرد خطاکار احساس امنیت می‌کند و کسی که از او باج خواسته شده، از آشکار کردن این درخواست، احساس نا امنی می‌کند.
شرح کامل فوت و فن مبارزه با این اژدها مفصل است و تنها به دو پیشنهاد که بیشترین اثرگذاری را دارند اکتفا می‌کنم.
یک پیشنهاد به حکومت:
– اولین مسیر تنفس اژدها را ببندید و تعداد موقعیت‌های تصمیم‌گیری را کاهش دهید.
از هر وزارتخانه و سازمان و نهادی بخواهید گزارشی در مورد موقعیت‌های تصمیم‌گیری و راهکارهای حذف آن موقعیت‌ها ارایه‌کند.
شرحش طولانی می‌شود. یک مثال می‌زنم:
— برای تعیین مبلغ مالیات به مردم اعتماد کنید نه به ممیز مالیاتی. از اصناف و مشاغل در ساختاری روشن، مبلغی را به عنوان مالیات دریافت کنید که خودشان اعلام می‌کنند نه مبلغی که ممیز مالیاتی بخواهد تشخیص بدهد. ممکن است گروه معدودی به خطا اظهار کنند، اما جمع مبلغی که به عنوان مالیات دریافت می‌شود، اگر بیشتر نشود، قطعا برای خزانه کشور با برکت‌تر خواهد بود.
یک پیشنهاد به مردم:
– به اژدها غذا ندهید.
پرداخت رشوه و باج، شاید در کوتاه مدت، مشکل شما را حل کند، اما در بلندمدت آینده شما و فرزندانتان را تباه خواهد کرد.
هرچه به این اژدها غذا دهید، بزرگ‌تر و حریص‌تر خواهد شد و غذای بیشتری از شما طلب خواهد کرد.
دقیقا خود شما کسی باشید که حاضر است سختی کوتاه مدت را به جان بخرد تا فساد را تضعیف کند و امید را به ایران برگرداند.
نویسنده:محمدعلی اسماعیل‌زاده
