«فساد علمی» اصطلاحی است که هر چند وقت یک‌بار در برخی رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها قیل و قال‌هایی را به‌پا می‌کند که پیشتازان در انتقاد به وضع موجود، دانشجویان هستند و در کنار آنها برخی استادان دانشگاه هم در مقام پشتیبانی از دانشجویان یا دفاع از خود نسبت به این موضوع واکنش نشان می‌دهند. به تازگی تشکل‌های دانشجویی دانشگاه تهران در دیدار با مسئولان این دانشگاه، فساد علمی در دانشگاه را یکی از مهم‌ترین علل کاهش سرعت رشد علمی برشمردند و از جذب استادان ضعیف و کم‌بنیه به لحاظ علمی گلایه کردند؛ موضوعی که بسیاری از فعالان حوزه آموزش عالی آن را مطرح می‌کنند با این تفاوت که آنها تنها نهاد دانشگاه را مقصر نمی‌دانند.
فساد علمی، بخشی از فساد جامعه است
نهاد دانشگاه به‌عنوان یکی از اثرگذارترین بخش‌ها در سیاستگذاری کلان کشور در چند سال گذشته آماج انتقادهایی بوده است و کار به جایی رسیده است که در شرایط کنونی، دانشجویان و برخی استادان دانشگاه با مستندات زیادی از فساد می‌گویند. سیدجواد میری، عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در توضیح فساد موجود در دانشگاه‌ها به «فرهیختگان» می‌گوید: «سوال اساسی از دانشجویان و استادانی که «فساد علمی» را به‌عنوان مهم‌ترین چالش در آموزش عالی معرفی کرده‌اند این است که مگر در دیگر نهادهای دولتی فساد وجود ندارد؟ دانشگاهیان باید در ایراد چنین انتقادی به این موضوع توجه داشته باشند که تنها با نگاهی آماتوری و سطحی به خبرها و اتفاقات در کشور به‌خوبی می‌توان حس کرد که فساد در دیگر نهادها هم وجود دارد و دانشگاه هم جدا از این نهادها نیست.»
استقلال نهاد دانشگاه
گام اول درکاهش فساد
دانشگاه‌های کشور به‌عنوان بزرگ‌ترین نهاد دانش‌بنیان مسئولیت‌های زیادی را برعهده دارد و با توجه به رسالتی که بر دوش دانشگاه‌ها به‌عنوان مولد دانش وجود دارد وجود فساد، آسیب‌های جدی را به پیکره نیروی انسانی در آینده وارد خواهد کرد. میری درباره یکی از راهکارهای جلوگیری از این واقعیت عینی و محسوس در دانشگاه‌های کشور می‌گوید: «تا زمانی که دانشگاه‌های کشور استقلال علمی و اجرایی در زمینه نشر آموزش و پژوهش را نداشته باشد نه‌تنها فساد مورد اشاره دانشجویان و استادان کم نمی‌شود بلکه با سیستم نظارتی موجود هر روز افزایش پیدا می‌کند.»
رقابت در داخل کشور بی‌اعتبار شده است
رقابت و تلاش برای بالا بردن کیفیت در تولید علم در سال‌های گذشته به یکی از بی‌اعتبار‌ترین اهداف دانشگاه تبدیل شده بود و تلاش‌های دولت و بخش خصوصی در دو سال گذشته تا حدودی توانسته است نام ایران در رتبه‌بندی‌ها را تنها به تولید مقاله محدود نکند؛ بلکه تعداد ارجاعات یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها در بخش پژوهشی باشد. عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درباره راهکارهای زودهنگام برای حل این معضل اساسی در دانشگاه‌های کشور، استقلال دانشگاه را مهم‌ترین اولویت دانست و در کنار آن استفاده از موقعیت پسابرجام را میانبری برای حل این مشکلات برشمرد و گفت : «درهای دانشگاه‌های کشور باید به افق روابط بین‌الملل باز شود و استادان دانشگاه‌های ما خود را با دانش و پژوهش در سطح بین‌المللی بسنجند تا شاید از فضای رقابتی ناسالم دانشگاه‌های داخل کشور خارج شویم و به امید کم‌شدن فساد در دانشگاه‌هایمان باشیم.» با توجه به وضعیت موجود، دانشگاهیان همچنان باید در انتظار اتفاقاتی باشند که مرزها آن را محقق می‌کنند و شاید کم‌شدن نگاه نظارتی و کارمندی به جذب اعضای هیات‌علمی و جلوگیری از سرقت‌های علمی، بتواند شرایط مطلوب و قابل اعتمادتری را در دانشگاه‌ها ایجاد کند.
منبع: فرهیختگان
