تحقیق و تفحص یکی از ابزارهای نظارتی مجلس است که در تمامی ادوار از آن برای بهبود اوضاع کشور بهره برده است.
تحقیق و تفحص یکی از ابزارهای نظارتی مجلس شورای اسلامی است که در تمامی ادوار مجلس از آن در رابطه با نظارت بر عملکرد بسیاری از ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی برای بهبود اوضاع کشور بهره برده است.مجلس نهم نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در طی فعالیت مجلس تحقیق و تفحص‌هایی کلید خورده است.
آیین نامه داخلی تحقیق و تفحص مجلس چه می‌گوید؟
برابر اصل ۷۶ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد. نحوه تحقیق و تفحص در ماده ۱۹۸ آیین‌نامه داخلی مجلس به شرح زیر آمده است:
ماده ۱۹۸: در اجرای اصل هفتاد و ششم قانون اساسی به استثنای دستگاه‌هایی که زیر نظر مستقیم مقام معظم رهبری هستند و مجلس خبرگان رهبری و شورای نگهبان هر گاه نماینده‌یی تحقیق و تفحص در هر یک از امور کشور را لازم بداند درخواست خود را کتبا از طریق هیات رییسه مجلس به کمیسیونی که امر مزبور در تخصص آن است تقدیم می‌کند و کمیسیون اطلاعاتی را که در آن زمینه دارد در اختیار وی قرار می‌دهد. در ادامه در صورتی که نماینده مزبور اطلاعات موجود در کمیسیون را کافی تشخیص ندهد، کمیسیون از نماینده مزبور در اولین فرصت دعوت به عمل می‌آورد و دلایلَ ضرورت تحقیق و تفحص در زمینه مورد نظر را استماع می‌کند و پس از بررسی نظر خود را مبنی بر تصویب یا رد درخواست نماینده به مجلس گزارش می‌دهد. این گزارش خارج از نوبت در دستور مجلس قرار می‌گیرد. در صورتی که گزارش کمیسیون به مجلس مبنی بر تصویب درخواست تحقیق و تفحص باشد پس از استماع آن بدون بحث رای‌گیری به عمل می‌آید و در صورتی که مبنی بر رد آن باشد نماینده درخواست‌کننده می‌تواند حداکثر به مدت ۱۰ دقیقه از درخواست خود دفاع کند. در صورت تصویب مجلس انجام تحقیق و تفحص به همان کمیسیون محول می‌گردد. کمیسیون ضمن دعوت از نماینده درخواست‌کننده تفحص، تحقیق و تفحص لازم را به عمل آورده و نتیجه آن را که طی گزارشی در جلسه مشترک هیات تحقیق و تفحص و کمیسیون به تصویب می‌رسد به مجلس تقدیم می‌کند.
برابر ماده ۱۹۹ آیین‌نامه داخلی مجلس، مهلت انجام تحقیق و تفحص به مدت شش ماه است و در صورت ضرورت با درخواست هیات تحقیق و تفحص و تصویب هیات‌رییسه مجلس حداکثر تا شش ماه دیگر قابل تمدید است.حسب همین قانون کلیه دستگاه‌ها موظف به فراهم کردن امکانات و تسهیلات مورد نیاز هیات و در اختیار گذاشتن اطلاعات و مدارک درخواستی هیات هستند و در صورت عدم همکاری، مورد تعقیب قضایی قرار خواهند گرفت.
با روشن شدن اختیار تحقیق و تفحص نمایندگان طبق مواد آئین نامه داخلی مجلس، نگارنده پیرامون گزارش مذکور سعی دارد نگاهی به مجموع تحقیق و تفحص های صورت گرفته در اجلاسیه مجلس نهم بیاندازد.
تحقیق و تفحص از عملکرد فدراسیون فوتبال
تحقیق و تفحص از عملکرد فدراسیون فوتبال یکی از مهم‌ترین موضوعات مطرح شده در اجلاسیه چهارم مجلس نهم بود که با سرو صدای زیادی همراه شد و مسئولین را به واکنش وادار کرد. تحقیق و تفحص از عملکرد فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران و سازمان لیگ فوتبال بوسیله محمد اسماعیل سعیدی نماینده مردم تبریز، با ارسال نامه‌ای به هیات رئیسه مجلس، در خرداد سال ۹۴ کلید خورد. تفحصی که نتیجه آن در بهمن ماه توسط مصطفی افضلی فرد، سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در صحن علنی مجلس قرائت شد.
بر اساس این گزارش، وجود فساد در بخش‌های زیادی از فوتبال ایران، غیرقابل انکار بوده و بر اساس اطلاعات مستند، مصادیق این معضلات عبارتند از:
۱ـ تبانی
۲ـ رشاء و ارتشاء
۳ـ دوپینگ
۴ـ شرط‌بندی غیرمجاز
۵ـ جعل و استفاده از سند مجعول
۶ـ تصدیق نامه‌های خلاف واقع
۷ـ فرار مالیاتی
۸ـ مصرف الکل و روابط نامشروع
۹ـ مصرف مواد مخدر
۱۰ـ رواج خرافه‌گرایی از جمله سحر و جادو
۱۱ـ تحصیل مال از طریق نامشروع
۱۲ـ نقض آشکار قوانین و مقررات
۱۳ـ قراردادهای غیرواقعی
انعکاس این گزارش موج منفی عظیمی در جامعه ایجاد نمود و در حال حاضر، خواست مردم و اکثر اهالی فوتبال، زدودن چهره فساد از فوتبال ایران است.
تصویب تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان در کمیسیون آموزش مجلس
اما این پایان تحقیق و تفحص در مجلس نهم نبود و عبدالوحید فیاضی در آبان ماه خبر از تحقیق و تفحص صندوق ذخیره فرهنگیان به دلیل بروز تخلفات و سوءاستفاده از این صندوق خبر دادند. به گفته سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس از اوایل دهه ۷۰ که صندوق ذخیره فرهنگیان تشکیل شده تاکنون، عملکدی شفاف نداشته و معلمان که سرمایه‌گذاران اصلی این بخش هستند، از اتفاقات درون این صندوق و فعل و انفعالات شرکت‌های وابسته به آن بی‌خبرند.
نماینده محمود آباد، وجود تخلفات مالی، پاداش‌های خارج از قاعده، فعالیت آدم‌های ذی‌نفوذ و سیاسیون در این صندوق را از جمله محورهای تحقیق و تفحص از صندوق ذخیره فرهنگیان عنوان کرد.
امیدوار هستیم که با توجه به فرصت محدود باقی مانده مجلس هر چه سریع تر گزارشی از نحوه عملکرد صندوق ذخیره فرهنگیان ارائه شود.
تحقیق و تفحص از بنیاد شهید و امور ایثارگران
تحقیق و تفحص از مفاسد بنیاد شهید و امور ایثارگران که محصول دولت نهم بود از مواردی است که چالش زیادی را برانگیخت.در جلسه دوشنبه ۲۰ خرداد ۹۲ مجلس شورای اسلامی با ۱۲۹ رای موافق از مجموع ۲۰۱ رای ماخوذه نمایندگان تصویب شد اما بعد از دو سال کار و جمع‌آوری ۳۰ هزار سند در این راستا و بالای ۱۱ هزار ساعت کار عملاً در سکوت فرو رفت و با فشار های سیاسی از سوی دولت حتی نمایندگان مجلس حاضر به تشکیل جلسه و تصویب آن در کمیسیون و ارائه گزارش به هیئت رئیسه نشدند.
امیر خجسته رئیس هیات تحقیق و تفحص از بنیاد شهید در گفتگو با خبرنگار مجلس گروه ه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ با تاکید بر اینکه باید گزارش تفحص از بنیاد شهید تا آخر عمر مجلس نهم قرائت شود، در این رابطه گفت: هیات رئیسه به بنده قول داده بود که گزارش تحقیق و تقحص از بنیاد شهید بعد از انتخابات در صحن علنی مجلس قرائت شود چون معتقد بود که قبل از انتخابات شرایط آرام باشد و این موضوع به بعد از انتخابات موکول شود.
وی ادامه داد: با وجود این قول مساعد، تاکنون و بعد از گذشت یک هفته از آغاز مجدد جلسات مجلس بعد از سه هفته قرائت این گزارش در دستور کار قرار نگرفته است؛ البته بنده همچنان پیگیر هستم چون باید این گزارش تا قبل از پایان عمر مجلس نهم خوانده شود.
خجسته با اشاره به آخرین نطقش در صحن علنی مجلس که در انتقاد از کارشکنی‌ها در تصویب تفحص از بنیاد شهید در این هیات بیان شده بود نیز گفت: فشارها و سنگ‌اندازی‌هایی از بیرون و درون مجلس برای به تصویب نرسیدن این گزارش صورت گرفت که در نهایت گزارش در هیات به تصویب و سرانجام نرسید. بنده نیز تمامی مستندات را به هیات رییسه و آقای لاریجانی دادم تا تصمیم مقتضی گرفته شود.
با توجه به اینکه طبق اعلام های رسانه ای گروه تحقیق و تفحص از بنیاد شهید و امور ایثارگران مبنی بر بالابودن میزان و عمق تخلفات و اختلاس های صورت گرفته در بنیاد شهید و امور ایثارگران، جامعه ایثارگری کشور منتظر است تا ببینید مجلس که چند سال برای این موضوع وقت گذاشته بالاخره چه برخوردی با این تخلفات خواهد داشت و چه برنامه ریزی در این چند ماهه باقی مانده برای آن صورت می گیرد؟
تحقیق و تفحص از تخلف ۵۸۵ میلیاردی در ستاد سوخت
مورد دیگر، تحقیق از ستاد سوخت است که از جمله مواردی بود که پای مدیران گذشته را به میان کشید.رئیس هیات تحقیق و تفحص از عملکرد ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور، در تاریخ بهمن ماه ۹۴ از تخلف ۱۰۵ میلیارد ریالی در ستاد تبصره ۱۳ و تخلف ۴۸۰ میلیارد ریالی در ستاد حمل و نقل سوخت طی سال‌های ۸۵ تا ۹۱ خبر داد.دواتگری همچنین خاطر نشان کرد: بخشی از این تخلفات مربوط به دوره مدیریتی رویانیان است و بخشی از آن مربوط به قبل از مدیریت وی است.
وی با بیان اینکه تخلفات صورت گرفته ابعاد مختلفی دارد، اظهار داشت: بخشی از آن ۴۸۰ میلیارد ریالی بوده که دولت نقدا به ستاد حمل و نقل سوخت واریز کرده و این وجوهات بدون مبنای قانونی به اشخاص داده شده است و از طرفی ۱۰۵ میلیارد ریال هم در سال ۸۵ تخلف شده است.
دواتگری تصریح کرد: برای بررسی این تخلفات ما خلاء قانونی داریم و امیدواریم این موضوع در اولین روزهای مجلس دهم در اولویت قرار گیرد تا هر چه سریع تر نتایج این بررسی ها به اطلاع مردم برسد.
تحقیق و تفحص از استانداری‌های تهران، فارس و آذربایجان غربی
گزارش تحقیق و تفحص از استانداری‌های تهران، فارس و آذربایجان غربی در جلسه علنی ۱۶ اسفند مجلس قرائت شد. در این گزارش که از سوی محمدجواد کولیوند در جلسه علنی مجلس قرائت شد به موضوع انتصابات سلیقه‌ای افراد فاقد صلاحیت‌های لازم جهت تصدی مشاغل مدیریتی، وضعیت اسناد هزینه‌ای (دریافت‌ها و پرداخت‌ها)، ارتباط مالی فرمانداری‌ها با شوراهای بخش و شهر و تخلفات استانداری تهران اشاره شده است و برخی تخلفات استانداری‌های آذربایجان غربی و فارس نیز مورد اشاره قرار گرفته است.
این گزارش همچنین با بیان اینکه اکثر استان‌ها دچار این مشکلات و معضلات هستند از قوای مجریه و قضائیه خواسته با افرادی که از موقعیت شغلی خود سوءاستفاده می‌کنند برخورد کنند تا در آینده شاهد اینگونه اقدامات خلاف قانون و مقررات نباشیم.
تحقیق و تفحص از سهام عدالت
یک روز پس از آنکه لایحه ساماندهی سهام عدالت در تاریخ ۱۰ اسفند ۹۴ در جلسه هیات دولت مورد تصویب قرار گرفت، ابوذر ندیمی رئیس کمیته تحقیق و تفحص از سهام عدالت در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ با بیان اینکه تخلفات مالی در جریان این سهام رخ داده است که بر اساس قانون تا قبل از ارائه گزارش کمیته نمی‌تواند به اعداد و ارقام آن اشاره کند، گفت: برای رسیدن به اطلاعات و دستیابی به حجم تخلفات صورت گرفته در این امر، با سازمان خصوصی‌سازی و هیات مدیره جلسات و نشست‌هایی داشته‌ایم.
نماینده مردم لاهیجان در مجلس نهم شورای اسلامی ادامه داد: سهام عدالت جزء سهام‌هایی است که بلاتکلیف مانده است و احتمال می‌رود که سوءاستفادهای اقتصادی انجام گرفته باشد. این تحقیق و تفحص صرفا برای روشن‌شدن وضع سهام عدالت در ایران، نحوه برخورد با سهام‌داران و تعیین و تکلیف دولت با مردم است.
وی توضیح داد: تحقیق تفحص از سهام عدالت از چند جنبه انجام شد از جمله اصل و نحوه واگذاری، اصل و برگشت منابع، وجوه پرداختی و بدهی مالیاتی دولت و کاهش و واگذاری مدیریت است. گزارش کمیته تا پایان سال جمع‌بندی می‌شود و در نوبت قرائت در صحن علنی قرار می‌گیرد.
به گفته این نماینده در صورتی که دستورکار مجلس سبک باشد پیش از اتمام سال گزارش کمیته تحقیق و تفحص از سهام عدالت قرائت می‌شود در غیر اینصورت ارائه آن به سال بعد موکول خواهد شد.
ندیمی با بیان اینکه خلاف‌های متعددی در ابعاد ذکر شده رخ داده است، اظهار داشت: تلاش داریم برخی دغدغه‌های ذی نفعان از جهت منافع و نقش سهام عدالت در زندگی آنها را تعریف کنیم و به عنوان الحاقیه در لایحه بودجه یا برنامه توسعه کشور ارائه شود.
رئیس کمیته تحقیق و تفحص از سهام عدالت در مجلس شورای اسلامی در حالی که زیر بار این نرفت تا حجم تخلفات را اعلام کند، گفت: هر جایی که پول هست و تخلف و خلافی وجود خواهد داشت اجازه دهید بر اساس قانون تخلفات مالی را بعد ازاتمام گزارش و آخرین نشست کمیته اعلام کنم تا در جامعه ایجاد نگرانی بی سبب نشود.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، با توجه به زمان اندکی که برای مجلس نهم باقی مانده است ضرورت دارد وکلای ملت هرچه سریع‌تر مدارک و مستندات مورد نیاز در رابطه با پرونده‌های ارائه شده را جمع‌آوری نموده و نتیجه گزارش را تقدیم مجلس نمایند.
گزارش از مریم السادات قوامی
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
